سیستم اطفاء حریق دستی چیست؟
سیستم اطفاء حریق دستی یکی از ابتداییترین و پرکاربردترین روشهای مقابله با آتشسوزی است که به کاربران اجازه میدهد با استفاده از ابزارهایی مانند کپسولهای آتشنشانی، شلنگهای آتشنشانی و جعبههای فایرباکس، حریق را در مراحل ابتدایی مهار کنند. این سیستم بیشتر در مکانهایی بهکار میرود که احتمال وقوع آتشسوزی وجود دارد، اما نیاز به عملکرد خودکار و اتوماتیک نیست.
اجزای اصلی سیستم اطفاء حریق دستی
همان طور که می دانیم اطفای طریق موجب جلوگیری از صدمات چشمگیر و قابل توجه جانی و مالی می شود و در شرایط بروز حریق، یک اقدام سریع و مناسب این چنینی می تواند نجات بخش جان و مال افراد باشد.
یکی از ابزارهای اطفاء حریق استفاده از خاموش کننده های دستی آتش نشانی است که مطمئنا تا به حال در بسیاری از ساختمان های مسکونی، تجاری، دولتی و سایر مکان های مهم مانند هتل، فرودگاه و غیره مشاهده کرده اید.
۱. خاموشکننده دستی (Fire Extinguisher)
مهمترین و رایجترین جزء این سیستم است. انواع آن عبارتند از:
خاموشکننده پودری
خاموشکننده CO₂
خاموشکننده فوم
خاموشکننده آبپایه
۲. جعبه آتش نشانی (Fire Hose Cabinet)
شامل شلنگ آتشنشانی، نازل، شیر برداشت و قرقره است. معمولاً در دیوارهای راهروها نصب میشود.
۳. شستی اعلام حریق (Manual Call Point)
امکانی برای اعلام دستی وقوع آتشسوزی از طریق فشار دادن شستی قرمز رنگ که به سیستم اعلام حریق متصل است.
۴. کپسول چرخدار یا سیلندر سنگین
برای محیطهای صنعتی و گسترده، از خاموشکنندههای قابل حمل چرخدار استفاده میشود.
این اجزا معمولاً در نقاط استراتژیک ساختمان مانند راهروها، ورودیها و محلهای پرخطر نصب میشوند.
انواع خاموش کننده دستی
خاموش کننده آبی
خاموش کننده آب و گاز: ظرفیت آن دو گالنی بوده و مدت زمان تخلیه آن 60 ثانیه می باشد و در شرایط عادی که شارژ آن کامل است، 95 درصد از آب خاموش کننده باید تخلیه شود. برای که این آب با فشار تخلیه گردد، گاز CO2 که محتوای گازی این خاموش کننده را شکل می دهد، با فشار 500 تا 800 PSI پوند بر اینچ مربع وارد عمل می شود.
خاموش کننده آب و هوا: محتوای داخلی این خاموش کننده، آب و هوا می باشد. در واقع هوا در داخل بدنه کمپرس شده است. اکثرا اوقات این خاموش کننده ها دارای فشارسنج می باشند و در برخی موارد دیده می شود که به جای فشار سنج از یک سوپاپ روی بدنه استفاده می کنند.
خاموش کننده پودری
پودر شیمیایی:
پودر شیمیایی معمولی که پایه آن بی کربنات سدیم، بی کربنات پتاسیم، بی کربنات اوره و پتاسیم کلرید می باشد.
پودر شیمایی چند منظوره که پایه آن فسفات آمونیوم است.
پودر خشک:
نوع _C که ترکیبی از گل خشک، گرافیت، کلرو سدیم و خون خشک شده حیوانات می باشد. هم چنین یک نوع دیگر وجود که پایه آن سدیم کلراید و ترموپلاستیک است.
نوع _S که ترکیبی از کلرو سدیم، کلرو پتاسیم و کلرو باریوم است.
خاموش کننده پودر و گاز: برای این که محتوای پودری داخل این خاموش کننده تخلیه شود، از گازی که در داخل کارتریج ذخیره شده است، استفاده می گردد. هم چنین لازم به ذکر است که محتوای گاز CO2 به صورت مایع می باشد. این خاموش کننده خود دو نوع دارد:
1.خاموش کننده پودر و گاز کارتریج خارج، که کارتریج دارای گاز کربنیک در بیرون از استوانه یا بدنه نصب می شود.
2. خاموش کننده پودر و گاز کارتریج داخل، که نشان می دهد کارتریج گاز CO2 در داخل استوانه یا بدنه قرار گرفته است.
خاموش کننده پودر و هوا: در این جا حجم سیلندر خاموش کننده پودر و مابقی هوا خشک یا نیتروژن می باشد. اغلب اوقات این خاموش کننده دارای فشارسنج می باشند که فشار داخل سیلندر را نمایان می کند. زمان تخلیه آن نیز از 8 تا 14 ثانیه می باشد که به وزن مواد محتوای داخل سیلندر بستگی دارد.
خاموش کننده محتوای کف
زمانی که بحث اطفای حریق مایعات قابل اشتعال در میان باشد، از این نوع خاموش کننده به کار می برند که به سرعت سطح آتش را می پوشاند و مانع از انتشار گازی می شود که موجب تشدید آتش می گردد، هم چنین به این ترتیب مانع رسیدن اکسیژن به آتش و شعله ور شدن آن می شود.
خاموش کننده های گازی
خاموش کننده گاز کربنیک CO2: همان طور که می دانید این گاز غیر قابل اشتعال، بی بو و غیر سمی خنثی است و جریان الکتریسیته را از خود عبور نمی دهد. کاری که این گاز برای اطفا حریق انجام می دهد این است که درصد اکسیژن را پایین می آورد. گاز مایعی CO2 موجب تاثیر خنک کنندگی می شود که ممکن است این تاثیر را به صورت برفک دور لوله دستگاه مشاهده کنید.
خاموش کننده مواد هالوژنه C.F: این خاموش کننده به دلیل آسیب به لایه اوزون محدود و در برخی موارد ممنوع شده است، اما ممکن است برخی از شرکت ها و موسسات به این خاموش کننده ها نیاز داشته باشند. دو ماده به نام CH4 و H2C6 در این خاموش کننده ها استفاده می شوند که مواد پایه محسوب می گردند. مواد هالوژنه جایگزین هیدروژن موجود در این ترکیبات می گردند و موادی که از این جایگزینی به دست می آید، اشتعال زا نیست و 4 الی 4 برابر سنگین تر از هوا می باشد و به این ترتیب سریعا روی آتش و حریق را می پوشاند و با کاهش اکسیژن رسانی به حریق، موجب اطفای آن می شود.
نحوه عملکرد سیستم اطفاء حریق دستی
سیستم اطفاء دستی توسط نیروی انسانی فعال میشود. پس از شناسایی آتش، کاربر یکی از تجهیزات مناسب را انتخاب کرده و برای مهار آتش از آن استفاده میکند. کپسولهای آتشنشانی دستی از رایجترین گزینهها هستند و نحوه عملکرد آنها بر اساس نوع ماده خاموشکننده متفاوت است:
کپسول پودری: مناسب برای آتشسوزیهای ناشی از جامدات و مایعات قابل اشتعال
کپسول CO2: مناسب برای تجهیزات برقی
کپسول فوم یا آب: برای آتشهای گروه A و B
مقایسه سیستم اطفاء دستی و اتوماتیک
ویژگی
|
سیستم اطفاء دستی
|
سیستم اطفاء اتوماتیک
|
---|---|---|
نحوه فعالسازی
|
نیاز به دخالت انسان
|
فعالسازی خودکار
|
زمان واکنش
|
وابسته به حضور اپراتور
|
فوری و مستقل
|
اجزا
|
خاموشکننده، شستی، جعبه آتشنشانی
|
دتکتور، نازل، مخزن گاز یا آب
|
الزامات نصب سیستمهای اطفاء حریق دستی
نصب سیستم اطفاء دستی نیازمند رعایت ضوابط و استانداردهایی مانند NFPA و مقررات ملی ساختمان است. برخی از الزامات عبارتند از:
- نصب کپسولها در فواصل مشخص (معمولاً هر ۱۵ تا ۲۵ متر)
- قرارگیری تجهیزات در ارتفاع مناسب و در معرض دید
- تابلوهای راهنما و دستورالعملهای استفاده قابل مشاهده
- بازدید و تست دورهای تجهیزات