شیر کنترل زون چیست و چه کاربردی دارد؟
شیر کنترل زون (ZCV – Zone Control Valve) یکی از اصلی‌ترین اجزای سیستم اطفاء حریق مبتنی بر اسپرینکلر است. این شیرها وظیفه کنترل جریان آب در هر ناحیه (زون) را بر عهده دارند و به‌صورت مستقل برای هر بخش از ساختمان طراحی می‌شوند. در صورت وقوع حریق در یک ناحیه خاص، فقط همان زون فعال شده و پاشش آب محدود به همان بخش می‌ماند.
نحوه عملکرد ZCV در سیستم اسپرینکلر
در سیستم‌های اسپرینکلر، ZCV نقش کلیدی در مدیریت آب دارد. این شیر معمولاً شامل اجزای زیر است:
زمانی که یکی از اسپرینکلرها فعال می‌شود، جریان آب از طریق ZCV آغاز می‌گردد و با استفاده از Flow Switch، سیستم اعلام حریق همزمان فعال شده و اعلام خطر می‌کند.
تفاوت شیر زون و شیر اصلی در سیستم اطفاء حریق
شیر اصلی یا Main Valve معمولاً در ورودی اصلی شبکه لوله‌کشی نصب می‌شود و جریان کلی سیستم را کنترل می‌کند. در مقابل، شیر کنترل زون برای مدیریت جریان در هر بخش جداگانه از ساختمان به‌کار می‌رود. این موضوع باعث می‌شود در صورت بروز حریق، فقط ناحیه مربوطه تحت پاشش قرار گیرد، نه کل سیستم.
اجزای تشکیل‌دهنده شیر کنترل زون
هر ZCV استاندارد معمولاً از اجزای زیر تشکیل شده است:
بدنه شیر اصلی (معمولاً از جنس برنز یا چدن)
نشانگر موقعیت باز و بسته بودن شیر
فشارسنج برای مانیتورینگ فشار سیستم
کلید اعلام جریان برای ارسال سیگنال به پنل کنترل
بررسی استانداردهای نصب شیر Zone Control Valve
نصب صحیح ZCV مطابق با استانداردهای بین‌المللی نظیر NFPA 13 و EN 12845 از اهمیت بالایی برخوردار است. برخی نکات مهم عبارتند از:
نصب ZCV در محل قابل دسترسی برای بازدید و تعمیر
جانمایی شیر در ارتفاع مناسب
نصب نشانگر وضعیت برای بررسی آسان باز یا بسته بودن شیر
اطمینان از اتصال صحیح فلومتر به سیستم اعلام حریق
راهنمای انتخاب شیر کنترل زون ZCV مناسب
در انتخاب ZCV مناسب برای پروژه، به فاکتورهای زیر توجه کنید:
نوع پروژه: مسکونی، تجاری یا صنعتی
فشار کاری سیستم: بررسی تطابق فشار کاری شیر با سیستم
متریال بدنه: بسته به محیط نصب (مرطوب، خورنده، صنعتی)
تاییدیه‌ها: دارا بودن استانداردهای UL / FM / LPCB
نگهداری و تست دوره‌ای شیرهای زون
شیرهای کنترل زون باید به‌صورت منظم بازدید، تست و سرویس شوند تا از عملکرد صحیح آن‌ها در زمان وقوع حریق اطمینان حاصل شود. موارد زیر پیشنهاد می‌شود:
- تست ماهانه عملکرد فلومتر و کلید جریان
- بررسی نشتی یا زنگ زدگی اجزا
- ثبت نتایج تست در دفترچه نگهداری سیستم اطفاء حریق
نتیجه‌گیری
شیرهای کنترل زون (ZCV) از اجزای حیاتی سیستم‌های اطفاء حریق مبتنی بر اسپرینکلر هستند که نقش مهمی در افزایش دقت، سرعت واکنش و مدیریت بهینه منابع ایفا می‌کنند. انتخاب مدل مناسب با تاییدیه‌های بین‌المللی، نصب اصولی مطابق با استانداردهای روز و انجام سرویس‌های دوره‌ای، همگی در ارتقاء ایمنی ساختمان‌ها نقش بسزایی دارند.
شرکت اردال با تکیه بر تجربه تخصصی در حوزه تجهیزات آتش‌نشانی و ارائه محصولات دارای استانداردهای جهانی، آماده تأمین و مشاوره در زمینه انتخاب شیرهای کنترل زون مناسب برای انواع پروژه‌های ساختمانی، صنعتی و تجاری است. برای دریافت راهنمایی یا انتخاب محصول متناسب با نیاز پروژه، با کارشناسان فنی اردال در تماس باشید.
سوالات متداول شیر کنترل زون
شیر ZCV یک وسیله کنترلی در سیستم اطفاء حریق است که جریان آب را در یک زون خاص مدیریت می‌کند و باعث عملکرد مستقل هر بخش از ساختمان در صورت حریق می‌شود.
ZCV برای هر زون یا بخش مجزا طراحی شده اما شیر اصلی فقط در ورودی کل سیستم نصب می‌شود.
در پروژه‌های بزرگ مانند برج‌ها، مراکز خرید و کارخانه‌ها بله، اما در ساختمان‌های کوچک ممکن است استفاده نشود.
با فعال‌سازی دستی فلومتر و بررسی واکنش سیستم اعلام حریق و جریان آب می‌توان عملکرد صحیح ZCV را بررسی کرد.